Podatnikom zarejestrowanym jako płatnicy VAT przysługuje prawo do odliczenia podatku VAT, pod warunkiem, że dokonują zakupów związanych ze sprzedażą opodatkowaną. VAT nazywany jest podatkiem od wartości dodanej, czyli wartości o jaką wzrasta cena towaru w poszczególnych fazach obrotu towarem lub usługą.
Istotna dla przedsiębiorcy jest neutralność podatku VAT. Polega ona na tym, że przy korzystaniu z prawa do odliczenia podatku naliczonego, nie ponosi się ciężaru tego podatku. Oznacza to, że podatkiem obciążony zostaje finalny odbiorca towaru lub usługi, czyli konsument. To właśnie konsument, nabywający opodatkowany towar lub usługę, płaci podatek VAT – bez prawa do jego odliczenia.
Podatek VAT naliczany jest w każdej fazie obrotu towarem lub usługą, aż do dostawy detalicznej na rzecz konsumenta. Rzeczywistemu opodatkowaniu podlega tylko wartość dodana liczona od wartości netto, pomniejszona o podatek VAT z poprzedniej fazy obrotu.
Każdy podatnik dokonuje naliczenia podatku należnego na swoim etapie obrotu i obciąża nim kolejnego odbiorcę, jednocześnie podatnik ma prawo do pomniejszenia swojego podatku o ten, którym obciążyli go jego dostawcy.
Nievatowiec
Osoba, która nie złożyła odpowiedniego dokumentu rejestrującego (formularz VAT-R) mimo bycia podatnikiem zwolnionym z VAT ma prawo do wystawiania faktur zwolnionych z VAT. Na takiej fakturze należy ująć podstawę prawną zwolnienia z VAT.
Bycie nievatowcem jest dobrym rozwiązaniem, jeśli odbiorcami towarów i usług są osoby fizycznie nieprowadzące działalności gospodarczej lub podmioty niezarejestrowane jako płatnicy VAT. Wówczas podatek VAT w transakcji (w danej fazie) nie występuje i nie wpływa na cenę, którą obciążony jest ostateczny konsumenta.
W przypadku, gdy podatnik, który rozpoczął działalność gospodarczą jako nievatowiec, przekroczy limit obrotu wynoszący 200 000 zł, stanie się płatnikiem VAT.
Kogo nie obejmuje zwolnienie podmiotowe?
Zwolnienie z VAT podmiotowe (czyli limit 200 tys. zł) nie obowiązuje, jeżeli m.in.:
-
sprzedawane są:
a) towary wymienione w załączniku nr 12 do ustawy o VAT (m. in. metale szlachetne, wyroby jubilerskie, złom),
b) towary opodatkowane podatkiem akcyzowym, z wyjątkiem:
- energii elektrycznej (PKWiU 35.11.10.0),
- wyrobów tytoniowych,
- samochodów osobowych, innych niż wymienione w lit. e, zaliczanych przez podatnika, na podstawie przepisów o podatku dochodowym, do środków trwałych podlegających amortyzacji,
c) budynki, budowle lub ich części, w przypadkach, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 10 lit. a i b,
d) tereny budowlane,
e) nowe środki transportu;
f) następujące towary, w związku z zawarciem umowy w ramach zorganizowanego systemu zawierania umów na odległość, bez jednoczesnej fizycznej obecności stron, z wyłącznym wykorzystaniem jednego lub większej liczby środków porozumiewania się na odległość do chwili zawarcia umowy włącznie:
- preparatów kosmetycznych i toaletowych (PKWiU 20.42.1),
- komputerów, wyrobów elektronicznych i optycznych (PKWiU 26),
- urządzeń elektrycznych i nieelektrycznego sprzętu gospodarstwa domowego (PKWiU 27),
- maszyn i urządzeń, gdzie indziej niesklasyfikowanych (PKWiU 28),
g) hurtowe i detaliczne części do:
- pojazdów samochodowych (PKWiU 45.3),
- motocykli (PKWiU 45.4);
-
świadczone są usługi:
a) prawnicze,
b) w zakresie doradztwa, z wyjątkiem doradztwa rolniczego związanego z uprawą i hodowlą roślin oraz chowem i hodowlą zwierząt, a także związanego ze sporządzaniem planu zagospodarowania i modernizacji gospodarstwa rolnego,
c) jubilerskie;
d) ściągania długów, w tym factoringu;
- nie posiadasz siedziby działalności gospodarczej w Polsce.
Sprzedaż usług ze stawką VAT „Zwolniony”
Usługodawca świadczący usługi ze stawką VAT „ZW” nie ma możliwości naliczenia podatku VAT do ceny świadczonych usług. Tym samym, przedsiębiorca nie może dokonać odliczenia podatku VAT od zakupionych towarów i usług, które służą sprzedaży usług nieopodatkowanych. Czynności, które podlegają zwolnieniu, zostały wymienione w art. 43 ust. 1 ustawy o VAT oraz art. 82 ust 3 ustawy o VAT, który odnosi się do Rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie zwolnień od podatku od towarów i usług oraz warunków stosowania tych zwolnień z dnia 20.12.2013 r.
Sprzedaż opodatkowana a sprzedaż zwolniona
Przedsiębiorca zachowuje prawo do odliczenia naliczonego podatku VAT od zakupu towarów i usług służących sprzedaży opodatkowanej, jeśli taką sprzedaż prowadzi.
Podatnik, który dokonuje zakupu towarów i usług związanych zarówno ze sprzedażą opodatkowaną jak i zwolnioną, może częściowo rozliczyć podatek VAT. W takiej sytuacji konieczne jest ustalenie wskaźnika VAT. Wskaźnik VAT stanowi stosunek sprzedaży opodatkowanej do całkowitej i na podstawie wyliczonego wskaźnika dokonuje się odliczenia.
Kto nie ma prawa do odliczenia podatku VAT?
Do grupy podatników, którzy nie mają prawa do odliczenia podatku VAT należą podatnicy, którzy:
- świadczą usługi taksówek osobowych i opodatkowani są w formie ryczałtu;
- świadczą usługi turystyczne na zasadach szczególnej procedury (VAT-marża);
- dokonują dostawy towarów używanych, dzieł sztuki, przedmiotów kolekcjonerskich lub antyków, a ich podstawą opodatkowania jest VAT-marża;
- dokonują nabycia towarów używanych, dzieł sztuki, przedmiotów kolekcjonerskich i antyków, jeśli nabyto je u podatnika, który wykonuje czynności polegające na dostawie tych towarów, opodatkowane według szczególnej procedury VAT-marża.
- przedsiębiorcy, którzy nabywają usługi noclegowe w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą.
Częściowe odliczenie VAT
Przykładem częściowego odliczenia VAT mogą być wydatki związane z pojazdami osobowymi. Od takich faktur, co do zasady odliczane jest 50% VAT.